JohnyFX

Монголын хөрөнгийн бирж ямархуу байдалтай байна вэ? Дэлхийн санхүүгийн зах зээлийн хямрал ямар нөлөө үзүүлж байна вэ?

Үнэндээ саяхнаас л дэлхийн санхүүгийн хямралын талаар ярьж байгаа монголчуудын хувьд хувьцааны талаар төдийлөн ойлголтгүй. Түүнчлэн хямрал хөрөнгийн зах зээлд хэрхэн нөлөөлөх талаар энэхүү салбарт “буцалж” буй хүмүүсээс бусдад нь мэдээлэл алга.

Тиймээс хөрөнгийн зах зээлийн­хэн 18 жилийнхээ ойн өдөр хэдий­гээр баяр болж буй ч бас бий болж магадгүй эрсдэл, нөхцөл байдлын талаар санал солилцлоо.

Өнгөрсөн баасан гаригт Монго­лын үндэсний худалдаа аж үйлд­вэрийн танхимд болсон мэтгэл­цээний үеэр Монголбанкны ажилтан, судлаач Д.Батням, Д.Ган-Очир нар хөрөнгийн зах зээлд хямрал хэрхэн нөлөөлж болох талаар илтгэл тавьж мэтгэлцээн өрнүүлэв. Энэ нь тухайн судлаачдын өөрсдийнх нь санаа бодол, аргачлалаар хийсэн урьдчил­сан тойм бөгөөд цаашид өргөжүүлэн судлах зүйл их байгаа гэж тэд тайлбарлаж байсан. Тэд дэлхийн санхүүгийн хямрал Монголын хөрөн­гийн зах зээлд дам утгаар нөлөөлж болохуйц гаргалгааг голчлон харсан байна. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн хямрал манай макро эдийн засагт нөлөөлөл үзүүлбэл энэ нь эргээд хөрөнгийн зах зээлд нөлөө үзүүлэх юм гэсэн байдлаар судал­гаагаа хийжээ. Тэдний үзэж буйгаар эдийн засгийн хямрал Монголын эдийн засагт энэ жилийн хоёр, гуравдугаар улиралд хамгийн их оргил нөлөөлөлтэй байна гэж тооцоолжээ.

Энэ нь хөрөнгийн зах зээлд энэ жилийн гурав, дөрөвдүгээр сард мөн хамгийн их оргил нө­лөөгөө үзүүлж хувьцааны үнэ 2005-2006 оны төвшинд хүрч магадгүй гэжээ. Хөрөнгийн зах зээл, хувьцааны үнэд валютын ханш, зэсийн үнэ, зээлийн хүү, инфляци, мөнгөний нийлүүлэлт, Дотоодын нийт бүтээг­дэхүүн нөлөөлдөг. Мөн манай улсын импортын 80, экспортын 35-40 хувийг эзэлдэг БНХАУ-ын эдийн засгийн өсөлт, бууралт чухал нөлөөтэйг онцолжээ. Тэдний тоо­цоолсноор төгрөгийн ханш нэг хувь суларсан тохиолдолд ТОП-20-ийн индекст 1,1 хувийн нөлөө­лөл үзүү­лэхээр байгаа гэнэ.  

Монголын хөрөнгийн зах зээлд банкууд хувьцаагаа гаргаж буй нь нэг нэгнээ орлох бус хослох хэм­жээгээр хөгжиж буй. Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга Д.Баяр­сайхан Монголын санхүүгийн зах зээл банк давам­гайлсан шинжтэй байгаа. Тий­мээс хөрөнгийн зах зээлийг тэнцүү хөгжүүлэх шаард­лагатай байгаа. Зөвхөн банк да­вам­­гайлсан санхүүгийн зах зээл эрсдэл дагуулах магадлалтай гэдгийг сануулав.

Хувьцааны үнэ 15 хувь буур­лаа гэсэн биржийн товчхон мэ­дээ урсах зуур хямралын айд­сыг дахиад л сэрвэгнүүлнэ. Үнэндээ дэлгэрэнгүй хүснэгтийг сөхөж харах юм бол өнөөх бууралтын сум заасан хувьцаа тухайн өдөр ганц­хан ширхэг 21 төгрөгөөр зарагдсан байх жишээ­тэй. Энэ мэт бяцхан зүйл ч заримдаа хямралын айдсыг дэврээгээд ч байх шиг.

Гэхдээ л Монголын хөрөн­гийн биржийн арилжаа, хувь­цааны үнэ хувиар илэрхийлбэл багагүй буур­сан харагддаг. Хувь, ширхгээр яривал олон мэт хараг­дах ч нэг бүрчлэн харах юм бол нэг хэсэгтээ цэцэглэх шинжтэй байсан бир­жээр өдөрт сая гаруй төгрөг л эргэлдэх хэмжээ хараг­даж буй. Тэгвэл энэ бол хувьцаа нэг их уналаа гэж айх зүйл биш гэж “Би Ди Сек” брокер дилерийн ком­панийн захирал Д.Даян­билгүүн үзэж байна. “Оны эцсийн арван­хоёр, оны эхний нэгдүгээр сард ерөнхийдөө санхүүгийн зах зээл хөдөлгөөн багатай байдаг. Тэгээд ч балчир, дөнгөж хөгжиж буй гэхэд манай хувьцаат ком­паниуд сайн байгаа. Удахгүй цөөнгүй компани ногдол ашгаа тараах гэж буй” гэж тэрбээр үүнийг тодотгон тайлбар­ласан юм. Үүнийг ч Монголын хөрөн­гийн биржийн захирал Р.Сод­хүү дэмжиж буй. Хэдийгээр нэг хэсэг арилжааны дүн 900 тэр­бумаар илэрхийлэгдэж байснаа одоо 500 тэрбум дээр ирж байгаа ч энэ нь хувьцааны үнэ сэхэх­гүйгээр буурч буй хэрэг биш харин ч 500 тэрбум гэсэн хязгаар дээрээ ирээд тогтворжин зогсч буй. Хоёр сарын турш энэ төвшин дээрээ л байгаа нь нэгийг өгүүлж буй хэрэг гэж тэрбээр ярилаа. Мон­голын эдийн засаг тэр дундаа хөрөнгийн зах зээлд өндөр ху­виар яригдаж байсан өсөлт хям­ралыг дагаад буурч байгаа нь хий хөөсөө шахаж буй бас нэг сайн талтай байж болохыг ч Сан­хүүгийн зохицуулах хорооны дар­га Д.Баярсайхан сануулж байсан.

Басхүү хямрал хямрал гэж айн ширвээтэх бус хямрал өөрөө бас боломж олгож байдаг гэдгийг ноён Д.Даянбилгүүн ч, мэтгэл­цээнд оролцсон хөрөнгийн зах зээлийн­хэн ч онцолж хамтдаа хүчин чармайлт гаргаж хямралыг хохи­рол багатай даван туулахаар ажиллацгаая гэж байлаа.